Professor Peter Hopkinson is mededirecteur van het National Interdisciplinary Research Programme van de UK Research and Innovation Council en van het Exeter Centre for Circular Economy aan de University of Exeter Business School. Hij werkt ook samen met de Ellen MacArthur Foundation als Global Pioneer for Circular Economy en heeft ’s werelds eerste MBA over dit onderwerp opgezet. Hij leidt een Global Masterclass voor de Ellen MacArthur Foundation over de implementatie van de circulaire economie.

Waarom is de transitie naar een circulaire economie zo belangrijk in de strijd tegen de klimaatverandering?

Een aanzienlijk percentage van de uitstoot van broeikasgassen door onze industriële economieën is afkomstig van de productie en het verbruik van producten en materialen. In het VK zijn veel van onze broeikasgasemissies geëxporteerd naar andere landen als gevolg van offshoring. Deze landen zijn vaak veel afhankelijker van fossiele brandstoffen. Als wij goederen uit andere landen invoeren, dragen we dus bij aan de mondiale uitstoot van broeikasgassen, ook al wordt daar in onze huidige CO2-rapportage geen rekening mee gehouden. De principes van een circulaire economie zijn erop gericht de productiviteit van hulpbronnen te verhogen, alle soorten afval en emissies, met name broeikasgasemissies, terug te dringen en het natuurlijk kapitaal dat dient om koolstof vast te leggen, opnieuw op te bouwen.

Doen overheden genoeg om deze transitie te stimuleren?

In één woord, nee. Vele beginnen zich bewust te worden van de enorme economische kansen en de vele voordelen van een dergelijke transitie, maar er is nog een lange weg te gaan om de erfenis van de afgelopen decennia – regulering van, investeringen in en beleidsinitiatieven op het gebied van de lineaire economie – om te buigen. Landen als Finland hebben een overkoepelende nationale strategie voor de circulaire economie ontwikkeld, en het EU-beleidspakket voor de circulaire economie is een stap in de goede richting. Beleidshefbomen zoals de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid om de volledige milieu- en klimaatveranderingsimpact op de producenten af te wentelen – het concept ‘de vervuiler betaalt’ – kunnen een groot verschil maken.   Sommige landen hebben CO2-heffingen van meer dan 100 dollar per ton ingevoerd die nodig zijn om een omslag te bewerkstelligen in CO2-intensieve productie- en consumptiepatronen waaraan we de afgelopen decennia gewend zijn geraakt. Maar zelfs deze heffingen zullen niet genoeg zijn. Als we CO2-neutraliteit willen bereiken en de realisatie van de circulaire economie willen versnellen, hebben we systemische innovatie, systemische financieringsinitiatieven en een technologische en sociale innovatierevolutie nodig die vergelijkbaar is met eerdere industriële revoluties.

"COP26 ZAL EEN UITGELEZEN KANS ZIJN OM DE AANDACHT TOE TE SPITSEN OP KLIMAATVERANDERING, LESSEN TE TREKKEN UIT DE COVID-19-PANDEMIE ALS EEN SYSTEEMSCHOK EN ERVOOR TE ZORGEN DAT ONZE ECONOMIEËN EN SOCIALE STELSELS WEER VEERKRACHTIG WORDEN."

Hoe kunnen rijkere landen een voorbeeld zijn voor ontwikkelingslanden?

Door de koolstofintensiteit van onze economie te transformeren, te stoppen met het offshoren van CO2-emissies en de volledige verantwoordelijkheid te nemen voor de emissies die verband houden met de eindvraag in hun land. We moeten niet alleen ontwikkelingslanden, maar ook opkomende en vele andere economieën steunen met oplossingen en mechanismen om de CO2- intensieve paden die wij hebben bewandeld te vermijden, zonder hun burgers het recht op een hogere levensstandaard te ontzeggen.

In november 2021 zal het VK in Glasgow gastheer zijn voor de VN-conferentie over klimaatverandering (COP26). Hebt u goede hoop dat er wereldwijde harde afspraken komen?

Ik word wakker als een pessimist, maar ga meestal naar bed als een optimist. Ik denk dat het besef groeit dat we moeten handelen en harde afspraken moeten maken. Er zijn tekenen dat dit zou kunnen gebeuren, maar we moeten niet al onze hoop vestigen op één enkele gebeurtenis. Er is veel positieve verandering en een groeiend besef dat CO2-neutraliteit een bron van economische kansen kan zijn door het gebruik van hulpbronnen los te koppelen van economische groei. Het is niet gemakkelijk, maar we weten dat verandering onvermijdelijk is. Hoe ze tot stand komt, in welk tempo en hoe we de transitie beheren is een eindeloze bron van discussie.

Heeft COVID-19 de aandacht van de beleidsmakers gericht op het oplossen van grote problemen zoals de klimaatverandering?

Ik zou graag denken dat de coronacrisis enig effect heeft gehad. Alleen al vanuit het oogpunt van de nationale veiligheid heeft de pandemie het gebrek aan veerkracht in de mondiale toeleveringsketens aan het licht gebracht. Hoe dit zich vertaalt in actie tegen klimaatverandering en het streven om de economische groei terug te brengen tot het niveau van vóór de pandemie, is een open vraag. COP26 zal een uitgelezen kans zijn om de aandacht toe te spitsen op klimaatverandering, lessen te trekken uit de COVID-19-pandemie als een systeemschok en ervoor te zorgen dat onze economieën en sociale stelsels weer veerkrachtig worden.

Wat zijn eenvoudige eerste stappen die bedrijven kunnen zetten om meer circulair te worden en afval te hergebruiken?

Kijk om u heen voor inspiratie en tekenen van bedrijven die de overstap maken. Wij organiseren drie keer per jaar een wereldwijde masterclass om bedrijven uit elke sector op reis te nemen en te laten zien hoe andere bedrijven de circulaire economie initiëren en implementeren. Google, Philips, SAP, IKEA, Solvay, Renault, Ricoh en andere maken de overstap – soms stapsgewijs, soms transformatief. Wij stellen altijd een techniek van waardeanalyse voor om te scannen op waardeverlies via materialen, activa en klanten, en volgen een eenvoudige reeks van modellen en proefprojecten voor waardecreatie en -captatie in de circulaire economie. Hierbij moeten multifunctionele teams en partners worden betrokken die de nodige instrumenten en middelen moeten krijgen om de uitdagingen waarmee zij onvermijdelijk worden geconfronteerd, het hoofd te kunnen bieden.

Welke rol kunnen afvalbeheer- en afvalrecyclingbedrijven spelen bij het mogelijk maken van de circulaire economie?

In een circulaire economie worden afval- en recyclingbedrijven bedrijven die hulpbronnen terugwinnen en hergebruiken, waarbij ze hun knowhow, infrastructuur en capaciteiten gebruiken om van ‘afvalbeheer’ over te schakelen op samenwerking met partners. Doel is het ontsluiten van nieuwe bronnen van waarde uit hulpbronnen in de economie die veel verder gaan dan hun huidige enkele levenscyclus. Deze bedrijven zijn dan ook belangrijke ‘enablers’ en zijn in staat hulpbronnenstromen uit verschillende bronnen te integreren en nieuwe partnerschappen te creëren binnen en tussen waarde creërende ecosystemen.